H Αγιά είναι η έδρα του ομώνυμου Δήμου με πληθυσμό 3027 κατοίκους και βρίσκεται στους πρόποδες του Κισσάβου, σε υψόμετρο 250 μ. στο καταπράσινο Δώτιο πεδίο. Απέχει από τη Λάρισα 37 χλμ. Τη διασχίζει ο χείμμαρος Άμυρος που πηγάζει από τις υπώρειες του Κισσάβου.
Η μορφολογία του εδάφους και η ευφορία του τόπου στάθηκαν οι αιτίες της πρώιμης- στους προϊστορικούς χρόνους - κατοίκησης του χώρου της Αγιάς.
Ο προϊστορικός οικισμός της Αγιάς χρονολογείται στην πρώιμη και μέση εποχή του χαλκού. Βρίσκεται στη θέση Κωσταρή, περίπου 1 χλμ. ανατολικά της Αγιάς, 300μ. βορειοδυτικά από το εξωκκλήσι του Αγ. Αθανασίου. Πρόκειται για έναν εμφανή λόφο με ομαλή πρόσβαση από νότο ενώ βόρεια και ανατολικά του διέρχεται το ρεύμα της Περιστεριάς. Αλλεπάλληλοι περίβολοι με ξηρολιθιά, αποτελούν τα όρια των σημερινών χωραφιών και υποβαστάζουν βαθμιδωτά άνδηρα.
Το όνομα Αγιά προήλθε από το Αγυιά (=δρόμος), και παλαιότερα σχετίζονταν με τον Απόλλωνα Αγυιάτη.
Άλλοι συγγραφείς, υποστήριξαν ότι το τοπωνύμιο πρέπει να συναφθεί με την αραβοτουρκική λέξη ajan που σημαίνει κεφαλοχώρι, έδρα των προκρίτων και άλλοι το ετυμολόγησαν από το επίθετο αγία με παράλειψη κάποιου ουσιαστικού. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας αναφέρεται από σουηδό περιηγητή του 1779 και τον Ι. Οικονόμου ως Γενιτζέ.
Κατά τη διάρκεια του έτους οι Αγιώτες ασχολούνται με τις αγροτικές εργασίες, κυρίως με την παραγωγή μήλων, αχλαδιών και κερασιών, τα οποία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις στο εμπόριο. Η Αγιά είναι επίσης η πατρίδα του λόγιου μοναχού Μεθόδιου Ολύμπου.
Αρχοντικά Αγιάς | ||
Εκκλησίες | ||
Ιερός Ναός Αγίων Αναργύρων |
Ι.Ν. Αγίου Νικόλαου του Κερασά
|
Ι.Ν. Άγιου Παντελεήμονα |
Ι. Ν. Αγίων Αντωνίων |
Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου |
Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου |